Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα εσωτερικής πίεσης και ανησυχίας που πυροδοτείται λόγω ενός πραγματικού ή επαπειλούμενου κινδύνου.
Υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να έχει προστατευτική λειτουργία εφόσον μας προειδοποιεί ότι κινδυνεύουμε και μας κινητοποιεί για να δράσουμε σε καταστάσεις που μπορεί να αποτελούν για εμάς πρόκληση. Όταν όμως ξεπερνάει κάποια όρια, που βέβαια, διαφέρουν στον καθένα, μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επιβαρυντικό για την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Ο τρόπος που βιώνουμε το άγχος μπορεί να διαφέρει αρκετά στον καθένα. Συνήθως όμως μπορούμε να παρατηρήσουμε κάποια από τα ακόλουθα σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα:
- Αίσθηση δυσφορίας, πνιγμού, ταχύπνοια
- Ταχυπαλμία, εφίδρωση, κρυάδες, ωχρότητα
- Μείωση της όρεξης, ξηροστομία, ναυτία, διάρροια, συχνοουρία
- Πονοκέφαλοι, ίλιγγοι, ζαλάδα, τρέμουλο, μυϊκή ένταση
- Δυσκολίες συγκέντρωσης, προσοχής και λήψης αποφάσεων
- Αίσθημα δυστυχίας, καταθλιπτικό συναίσθημα
- Εκνευρισμός, θυμός
- Αίσθημα απώλειας του ελέγχου
Το άγχος, ιδίως όταν πρόκειται για μια χρόνια κατάσταση, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας, εφόσον μας αποτρέπει από το να απολαμβάνουμε την καθημερινότητά μας και παρεμποδίζει την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά τις προκλήσεις της ζωής. Επιπλέον, όλο και συχνότερα στις μέρες μας αναδεικνύεται η ψυχοσωματική συνιστώσα πολλών παθήσεων που είτε προκαλούνται είτε επιβαρύνονται από το άγχος, όπως:
- Διαταραχές ύπνου
- Αυτοάνοσα νοσήματα
- Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
- Διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος
- Δερματικές παθήσεις
- Καρδιακά νοσήματα
- Διατροφικές διαταραχές
- Σεξουαλικές διαταραχές
- Υπογονιμότητα
Τα ερεθίσματα και οι καταστάσεις που προκαλούν άγχος διαφέρουν για τον καθένα, καθώς επηρεάζονται σημαντικά από την προσωπική μας ιστορία και τις εμπειρίες μας, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο. Για παράδειγμα, για κάποιον ένα δυσάρεστο συμβάν μπορεί να έρχεται να επιβεβαιώσει ότι είναι άτυχος και να τον βυθίσει περισσότερο σε μια απαισιόδοξη στάση. Αντίθετα, κάποιος άλλος μπορεί να το βιώσει ως ένα μεμονωμένο συμβάν που δεν προδικάζει κάτι για το μέλλον του ούτε οφείλεται απαραίτητα στον ίδιο.
Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ορισμένοι εξωτερικοί παράγοντες που συνήθως προκαλούν άγχος, όπως: σημαντικές αλλαγές ζωής (π.χ. γάμος, γέννηση παιδιού, συνταξιοδότηση, πένθος), φόρτος εργασίας, έλλειψη χρόνου, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις (οικογενειακές, ερωτικές κ.λπ.), ασθένειες και οικονομικά προβλήματα.
Εφόσον το άγχος που βιώνουμε είναι πολύ έντονο, διαρκεί και δεν καταφέρνουμε να το διαχειριστούμε είναι σημαντικό να αναζητήσουμε βοήθεια, ώστε να ανακουφιστούμε και να προστατεύσουμε την ποιότητα ζωής μας.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στο να εντοπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες του άγχους μας, αλλά και στο να τροποποιήσουμε τον τρόπο που ερμηνεύουμε αυτά που μας συμβαίνουν και τα στοιχεία του χαρακτήρα μας που μας δυσκολεύουν (π.χ. υπερβολικές προσδοκίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακαμψία, απόλυτος τρόπος σκέψης, δυσκολία να αποδεχτούμε την αβεβαιότητα, απαισιοδοξία).