Το διαζύγιο αποτελεί μια στιγμή κρίσης στη ζωή της οικογένειας, καθώς όλα τα μέλη της οφείλουν να πενθήσουν την προηγούμενη δομή της και να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες. Παρότι πολλά έχουν γραφτεί για τις αρνητικές επιδράσεις ενός διαζυγίου στα παιδιά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτό δεν είναι ντετερμινιστικό και αναπόδραστο. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι επιπτώσεις του διαζυγίου είναι συνήθως παροδικές και εξαρτώνται κυρίως από την ικανότητα των γονιών να υποστηρίξουν τα παιδιά και να διατηρήσουν μια καλή επικοινωνία μεταξύ τους.
Ας δούμε λοιπόν με ποιον τρόπο μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να επεξεργαστούν το χωρισμό και να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση.
Η ανακοίνωση
Φροντίστε να ανακοινώσετε την απόφαση του χωρισμού μαζί με τον/την σύζυγο σας. Αυτό θα μεταφέρει το μήνυμα ότι πρόκειται για μια κοινή απόφαση και θα βοηθήσει τα παιδιά να νιώσουν πιο ασφαλή. Μιλήστε με απλά και ξεκάθαρα λόγια ανάλογα με την ηλικία των παιδιών. Δε χρειάζεται να εξηγήσετε τους ακριβείς λόγους που οδήγησαν στο χωρισμό, ιδίως αν πρόκειται να κατηγορήσετε ο ένας τον άλλο (π.χ. απιστία). Αρκεί τα παιδιά να καταλάβουν ότι οι γονείς δεν μπορούν πλέον να ζήσουν μαζί επειδή τσακώνονται πολύ ή δεν αγαπιούνται πια με τον ίδιο τρόπο.
Συχνά τα παιδιά, νιώθουν ενοχές και πιστεύουν ότι φταίνε εκείνα και ότι έχουν προκαλέσει τις συγκρούσεις ανάμεσα στο ζευγάρι. Τονίστε ότι το διαζύγιο δεν είναι δικό τους λάθος. Εξηγήστε τους ότι δεν μετανιώνετε που τα φέρατε στη ζωή και ότι θα τα αγαπάτε πάντα σαν γονείς. Άλλωστε, η σχέση γονιών – παιδιών είναι για πάντα και δε μπορεί να χαλάσει για παράδειγμα από ένα τσακωμό.
Παραδεχτείτε ότι στην αρχή τα πράγματα θα είναι δύσκολα για όλους, όμως σιγά-σιγά θα προσαρμοστείτε και θα είναι πιο εύκολα. Αφήστε χώρο στα παιδιά για να κάνουν ερωτήσεις και προετοιμαστείτε για να εξηγήσετε πώς θα αλλάξει πρακτικά η ζωή τους: Με ποιον θα μένουν τα παιδιά; Πόσο συχνά θα βλέπουν τον άλλο γονιό; Θα χρειαστεί να μετακομίσουν/ να αλλάξουν σχολείο; Τι θα γίνει με τις διακοπές;
Βοηθήστε τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
Κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά σε ένα χωρισμό. Άλλα παιδιά μπορεί να θυμώνουν, να γίνουν επιθετικά και υπερδραστήρια. Κάποια μπορεί να φαίνονται λυπημένα, αγχωμένα ή και να αποσύρονται. Ορισμένα παιδιά μπορεί να αρνούνται το χωρισμό και να συμπεριφέρονται σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα, ενδεχομένως καταπιέζοντας τα συναισθήματά τους για να μην αναστατώσουν τους γονείς τους. Επίσης, δεν είναι σπάνια η παλινδρόμηση σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας (π.χ. πιπίλισμα του δακτύλου, ενούρηση). Τέλος, μπορεί τα παιδιά να νιώθουν ανακούφιση από το χωρισμό, ιδίως εφόσον είχαν προηγηθεί μεγάλες εντάσεις και τσακωμοί στο σπίτι.
Σε κάθε περίπτωση είναι εξαιρετικά σημαντικό να βοηθήσετε τα παιδιά να βάλουν σε λόγια όσα αισθάνονται και να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα τους όσο κι αν αυτό σας πληγώνει ή ξυπνά τις δικές σας ενοχές. Μη βιάζεστε να σπρώξετε τα επώδυνα συναισθήματα κάτω από το χαλί υπερτονίζοντας πόσο καλύτερα είναι τα πράγματα τώρα ή αποσπώντας την προσοχή των παιδιών με δώρα και αγαπημένες δραστηριότητες. Εφόσον υπάρξει επαρκής επεξεργασία και υποστήριξη από την πλευρά σας η ένταση των συναισθημάτων θα υποχωρήσει σταδιακά.
- Προσπαθήστε να αποφύγετε τις μακρόχρονες δικαστικές διαμάχες ιδίως σε ότι αφορά την επιμέλεια των παιδιών. Φροντίστε σε κάθε απόφαση να βάζετε πρώτα τις ανάγκες των παιδιών και μην τα αναγκάζετε να επιλέξουν τα ίδια.
- Μην χρησιμοποιείτε τα παιδιά σαν όπλο ενάντια στον/στην πρώην σύζυγο. Διατηρήστε την απευθείας επικοινωνία μεταξύ σας, ώστε να μην αναγκάζετε τα παιδιά να μεταφέρουν μηνύματα.
- Προσπαθήστε να ελέγξετε τυχόν συναισθήματα ζήλιας και ανασφάλειας που σας προκαλεί το να περνούν χρόνο τα παιδιά με τον άλλο γονιό ώστε να μην τους δημιουργείτε ενοχές. Μην αποξενώνετε τον άλλο γονιό, προσπαθήστε να τον κρατάτε ενημερωμένο για τη ζωή των παιδιών και ενισχύστε τη σχέση τους.
- Μην τσακώνεστε μπροστά στα παιδιά, ιδίως για θέματα που τα αφορούν γιατί αυτό τα κάνει να νιώθουν υπεύθυνα για τις συγκρούσεις σας. Σε κάθε περίπτωση, αποφύγετε να κατηγορείτε και να απαξιώνετε τον άλλο γονιό μπροστά στα παιδιά ακόμα και έμμεσα (π.χ. μιλώντας στο τηλέφωνο). Αν δεν έχετε τίποτα καλό να πείτε για τον άλλο γονιό, απλώς μην πείτε τίποτα.
